ഉത്തർപ്രദേശിലൂടെയും മധ്യപ്രദേശിലൂടെയും ഒഴുകുന്ന കെൻ (ബുന്ദേൽഖണ്ഡ് മേഖലയിൽ) ബെത്വ നദികളെ ബന്ധിപ്പിക്കാൻ ലക്ഷ്യമിടുന്ന 440 ബില്യൺ രൂപ (5.06 ബില്യൺ ഡോളർ; 4.05 ബില്യൺ പൗണ്ട്) ബജറ്റിൽ നിർമ്മിക്കുന്ന പദ്ധതിയാണ് കെൻ-ബെത്വ പ്രൊജക്റ്റ്. ജലക്കമ്മിയുള്ള ബെത്വ തടത്തിലെ ജല ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്നതിനായി കെൻ നദിയുടെ മിച്ചജലം കെൻ-ബെത്വ ലിങ്ക് കനാൽ വഴി ബെത്വ നദിയിലേക്ക് തിരിച്ചുവിടാൻ ഉദ്ദേശിക്കുന്ന പദ്ധതിയാണിത്. എന്നാൽ മധ്യ ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനമായ മധ്യപ്രദേശിലെ ആയിരക്കണക്കിന് ഗ്രാമീണർ കോടിക്കണക്കിന് ഡോളർ ചിലവഴിക്കുന്ന ഈ നദീബന്ധന പദ്ധതിക്കെതിരെ പ്രതിഷേധിക്കുന്നതായി ബിബിസി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഈ ഭീമമായ പദ്ധതി കാരണം തങ്ങളുടെ വീടുകളും ഉപജീവനമാർഗ്ഗവും കവർന്നെടുക്കുമെന്ന് അവർ ഭയപ്പെടുന്നു.
1980-കളിൽ ഇന്ത്യയുടെ ജലവിഭവ വികസനത്തിനായുള്ള ദേശീയ വീക്ഷണ പദ്ധതി പ്രകാരം നീക്കിവച്ചിരുന്ന 16 നദീബന്ധന പദ്ധതികളിൽ ആദ്യത്തേതാണിത്. 2021-ൽ സർക്കാർ അനുമതി നൽകുന്നതുവരെ, പ്രധാനമായും പാരിസ്ഥിതിക ആശങ്കകളും രാഷ്ട്രീയ തർക്കങ്ങളും കാരണം പദ്ധതിക്ക് ഒന്നിലധികം കാലതാമസങ്ങൾ നേരിടേണ്ടിവന്നു. എന്നാൽ തടസങ്ങളൊക്കെ മറികടന്ന് കഴിഞ്ഞ വർഷം ഡിസംബറിൽ പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദി ഇതിന്റെ നിർമ്മാണത്തിന് തറക്കല്ലിട്ടു. വരണ്ട കാലാവസ്ഥയും പ്രവചനാതീതമായ മഴയുടെ രീതികളും പതിറ്റാണ്ടുകളായി ദാരിദ്ര്യത്തിനും വികസനക്കുറവിനും കാരണമായിട്ടുള്ള മധ്യപ്രദേശിന്റെയും ഉത്തർപ്രദേശിന്റെയും ചില ഭാഗങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്ന വരൾച്ച ബാധിത പ്രദേശമായ ബുന്ദേൽഖണ്ഡിനെ സഹായിക്കുക എന്നതാണ് ഈ പദ്ധതിയുടെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം.
2030ൽ പദ്ധതി പൂർത്തിയാകുമ്പോൾ 1.06 ദശലക്ഷം ഹെക്ടർ ഭൂമിയിൽ ജലസേചനം നടത്താനും 6.2 ദശലക്ഷം ആളുകൾക്ക് കുടിവെള്ളം നൽകാനും 130 മെഗാവാട്ട് ജലവൈദ്യുതിയും സൗരോർജ്ജവും ഉത്പാദിപ്പിക്കാനും ഇത് സഹായിക്കുമെന്ന് സർക്കാർ പറയുന്നു. എന്നാൽ അണക്കെട്ടിന്റെ ജലസംഭരണി നിർമ്മിക്കുന്നതിനായി വിലയേറിയ വനഭൂമിയുടെ വിശാലമായ ഭൂപ്രകൃതി ഉൾപ്പെടെ കുറഞ്ഞത് 10 ഗ്രാമങ്ങളെങ്കിലും വെള്ളത്തിൽ മുങ്ങുമെന്നും കനാൽ നിർമ്മാണത്തിനായി 11 ഗ്രാമങ്ങൾ കൂടി കുടിയിറക്കപ്പെടുമെന്നും ഇത് 7,000-ത്തിലധികം കുടുംബങ്ങളെ ബാധിക്കുമെന്നും ജില്ലാ ഉദ്യോഗസ്ഥർ പറയുന്നു. പദ്ധതി വന്നാൽ അത് നേരിട്ട് ബാധിക്കുന്നവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും വനങ്ങളുടെ അരികുകളിൽ താമസിക്കുന്നവരും ഉപജീവനത്തിനായി കൃഷിയെ ആശ്രയിക്കുന്നവരുമായ തദ്ദേശീയ ഗോണ്ട്, കോൾ ഗോത്രങ്ങളിൽ പെട്ടവരുമാണ്.
Read more
2009-ൽ പ്രാദേശിക വംശനാശത്തിൽ നിന്ന് കടുവകളെ വിജയകരമായി തിരിച്ചുകൊണ്ടുവന്ന 543 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ വിസ്തൃതിയുള്ള പന്ന ടൈഗർ റിസർവിന്റെ ഏകദേശം 98 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (38 ചതുരശ്ര മൈൽ) ഈ പദ്ധതിയിലൂടെ വെള്ളത്തിനടിയിലാകുമെന്ന് പരിസ്ഥിതി വിദഗ്ധർ മുന്നറിയിപ്പ് നൽകുന്നു. ഇത്രയും വലിയ ഒരു അടിസ്ഥാന സൗകര്യ പദ്ധതിക്കായി ഒരു ദേശീയോദ്യാനത്തിന്റെ കോർ ഏരിയ ഉപയോഗിക്കുന്നത് മുമ്പ് ഒരിക്കലും കണ്ടിട്ടില്ല,” പരിസ്ഥിതി പ്രവർത്തകനായ അമിത് ഭട്നാഗർ പറയുന്നു. 2019-ൽ, ഇന്ത്യയിലെ പരമോന്നത കോടതി രൂപീകരിച്ച വിദഗ്ദ്ധ സമിതിയും പദ്ധതിയെക്കുറിച്ച് ആശങ്കകൾ ഉന്നയിച്ചിരുന്നു, അതിന്റെ സാമ്പത്തിക നിലനിൽപ്പിനെയും മേഖലയിലെ വന്യജീവികളിൽ ചെലുത്തുന്ന സ്വാധീനത്തെയും ചോദ്യം ചെയ്തിരുന്നു. നദീതടത്തിലെ ബദൽ ജലസേചന രീതികൾ സർക്കാർ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യണമെന്ന് അതിൽ പറഞ്ഞു. ഇന്ത്യയിലെ നദീസംയോജന പദ്ധതികളെക്കുറിച്ചുള്ള സ്വതന്ത്ര പഠനങ്ങളും സമാനമായ നിരീക്ഷണങ്ങൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ടെന്ന് ബിബിസി റിപ്പോർട്ട് ചൂണ്ടികാണിക്കുന്നു.
