ശ്രീലങ്കയ്ക്കു പുറമേ പാകിസ്ഥാനും സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിയില്‍ മുങ്ങുന്നു. രാഷ്ട്രീയ നേതൃത്വത്തിന്റെ അതിമോഹത്തിന്റെയും,വിദേശവായ്പകളെ അമിതമായി ആശ്രയിച്ചതുമാണ് പാക്കിസ്ഥാനെ ശ്രീലങ്കയുടെ ഗതികേടിലേക്കെത്തിച്ചത് . ആ രാജ്യം നേരിട്ട സാമ്പത്തിക ദുരന്തം തന്നെയാണ് പാകിസ്ഥാനും ഇനി നേരിടേണ്ടി വരുക. വിദേശനാണ്യ ശേഖരം, ഭക്ഷണം, ഇന്ധനം, മരുന്നുകള്‍ തുടങ്ങിയവയുടെ ദൗര്‍ലഭ്യം പാകിസ്ഥാന് ഉടന്‍ നേരിടുമെന്നത് ഞെട്ടിക്കുന്ന കാര്യമല്ല. രാജ്യത്തെ വഷളായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന സുരക്ഷാ സാഹചര്യങ്ങളും രാഷ്ട്രീയ പ്രക്ഷുബ്ധതയും ചേര്‍ന്ന് വിദേശ നിക്ഷേപകരെ രാജ്യത്തെ ഒരു നിക്ഷേപ കേന്ദ്രമെന്ന നിലയില്‍ നിന്ന് കൂടുതല്‍ അകറ്റാന്‍ നിര്‍ബന്ധിതരാക്കുകയാണ്.
നേരിട്ടുള്ള വിദേശ നിക്ഷേപങ്ങളും വിദേശ പോര്‍ട്ട്ഫോളിയോ നിക്ഷേപങ്ങളും രാജ്യത്തിന് പുറത്തേക്കാണ് നീങ്ങുന്നത്. ഇത് രാജ്യത്ത് ഡോളറിന്റെ രൂക്ഷമായ ക്ഷാമത്തിനും പാകിസ്ഥാന് രൂപയുടെ മൂല്യത്തകര്‍ച്ചയ്ക്കും കാരണമായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. 2022 മാര്‍ച്ചില്‍ ശ്രീലങ്കന്‍ രൂപയുടെ മൂല്യം ഇടിഞ്ഞത് പോലെ, പാകിസ്ഥാന് രൂപയുടെ മൂല്യം കുത്തനെ ഇടിയുകയാണ്. കൂടാതെ, രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കന്‍ മാര്‍ ഒന്നിനുപുറകെ ഒന്നായി വലിയ പദ്ധതികള്‍ ആവിഷ്‌കരിക്കുന്നു, ചെലവേറിയ ബാഹ്യ വാണിജ്യ വായ്പകള്‍ വഴി പണം കണ്ടെത്തുന്നു. ഇതിനായി ചൈനയില്‍ നിന്ന് വാണിജ്യ പലിശ നിരക്കില്‍ നേടിയ വലിയ വായ്പകളാണ് കടഭാരം കൂട്ടുന്നത്.
ചൈന-പാകിസ്ഥാന് സാമ്പത്തിക ഇടനാഴിയുടെ മറവില്‍, ശ്രീലങ്കയെപ്പോലെ പാക്കിസ്ഥാനും ഇപ്പോള്‍ ചൈനയുടെ ‘കടക്കെണി’യുടെ പിടിയിലാണ്. SEZ-കളും കല്‍ക്കരി അധിഷ്ഠിത വൈദ്യുത പദ്ധതികളും അടക്കം പാകിസ്ഥാന് ഒരു സാമ്പത്തിക നേട്ടവും നല്‍കുന്നില്ല. പാകിസ്ഥാന് അതിന്റെ നിലവിലെ അക്കൗണ്ട് കമ്മി അതിവേഗം വര്‍ധിപ്പിക്കുകയും വിദേശനാണ്യ കരുതല്‍ ശേഖരം തുല്യമായി കുറയുകയും ചെയ്യ്തു. ഇതോടെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയുടെ ഇറക്കുമതിയെ ആശ്രയിക്കുന്നത് കണക്കിലെടുക്കുമ്പോള്‍- ഭക്ഷണത്തിനും ഇന്ധനത്തിനും വേണ്ടി, ആഗോള വില ഉയരുന്നത് പാകിസ്ഥാനിലെ ഇറക്കുമതി ബില്ലില്‍ വലിയ വര്‍ദ്ധനവിന് കാരണമായി മാറി.
2020-21 സാമ്പത്തിക വര്‍ഷത്തില്‍ 44.7 ബില്യണ്‍ ഡോളര്‍ വരെയുണ്ടായിരുന്ന ഇറക്കുമതി 2021-22 സാമ്പത്തിക വര്‍ഷത്തില്‍ 58 ശതമാനം വര്‍ധിച്ച് 65.5 ബില്യണ്‍ ഡോളറിലെത്തി.പെട്രോളിയം ഉല്‍പന്നങ്ങളുടെ ഇറക്കുമതി ബില്‍ മാത്രം 95 ശതമാനം വര്‍ധിച്ചു, 2021-22 സാമ്പത്തിക വര്‍ഷത്തിന്റെ ആദ്യ പത്ത് മാസങ്ങളില്‍ ഏകദേശം 17 ബില്യണ്‍ ഡോളറിലെത്തി. മുന്‍ വര്‍ഷത്തില്‍ നിന്ന് ഇരട്ടി വര്‍ധന. വ്യാപാര കമ്മി 2020-21 സാമ്പത്തിക വര്‍ഷത്തില്‍ 24 ബില്യണ്‍ ഡോളറില്‍ നിന്ന് 2021-22 സാമ്പത്തിക വര്‍ഷത്തില്‍ 39 ബില്യണ്‍ ഡോളറായി ഉയര്‍ന്നു, ഇത് ഏകദേശം 65 ശതമാനം വര്‍ധനയാണ്.
വൈദ്യുതി മേഖലയില്‍ മാത്രം, 2.6 ട്രില്യണ്‍ ഡോളറിന്റെ വൃത്താകൃതിയിലുള്ള കടത്തിന്റെ പ്രശ്‌നം ഇന്ന് രാജ്യം അഭിമുഖീകരിക്കുന്നുണ്ട്. ഇന്‍ഡിപെന്‍ഡന്റ് പവര്‍ പ്രൊഡ്യൂസേഴ്സ് (ഐപിപി) മോഡില്‍ സിപിഇസിക്ക് കീഴില്‍ വികസിപ്പിച്ച പവര്‍ പ്രോജക്റ്റുകള്‍ക്ക്, ചൈനീസ് ഐപിപികള്‍ക്ക് കുടിശ്ശികയായി മാറി ഇങ്ങനെ അകൊ മൊത്തം പാകിസ്ഥാന് 1.3 ബില്യണ്‍ യുഎസ് ഡോളര്‍ കുടിശ്ശികയുള്ളതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. സിപിഇസിക്ക് കീഴിലുള്ള വൈദ്യുതി പദ്ധതികളില്‍ പാകിസ്ഥാന് വരുത്തിയ മൊത്തം കടം ഏക?ദേശം 3 ബില്യണ്‍ യുഎസ് ഡോളറാണ്.
സിപിഇസി പ്രകാരം സമ്മതിച്ച വൈദ്യുതി താരിഫ് കുറയ്ക്കുന്നതിനോ കടം തിരിച്ചടവ് ബാധ്യതകള്‍ ഒഴിവാക്കുന്നതിനോ ചൈന ഇളവ് കാണിച്ചിട്ടില്ല, പകരം, പുതിയ പദ്ധതികളുടെ അംഗീകാരം കുടിശ്ശിക അടയ്ക്കുന്നതിനും കടം വീട്ടുന്നതിനും . സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു ശേഷം 22 തവണ സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധി പരിഹരിക്കാന്‍ പാകിസ്ഥാന് IMF പിന്തുണ തേടിയിട്ടുണ്ട്, അവസാനത്തേത് 2019 ലാണ്. 2019 ലെ എക്‌സ്റ്റെന്‍ഡഡ് ഫണ്ട് ഫെസിലിറ്റിക്ക് കീഴില്‍ പാകിസ്ഥാന് പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമായ വ്യവസ്ഥകള്‍ നിറവേറ്റുന്നതിനാണ് IMF ന്റെ പിന്തുണ ഇപ്പോള്‍ ബാങ്കുകള്‍ നല്‍കുന്നത്. എന്തിരുന്നാലും, പെട്രോള്‍, ഡീസല്‍ എന്നിവയ്ക്കായി പ്രഖ്യാപിച്ച വന്‍തോതിലുള്ള സബ്സിഡികള്‍ പിന്‍വലിക്കാതിരിക്കാന്‍ ഉറച്ചുനില്‍ക്കുന്ന പാകിസ്ഥാന്, വളരെ ആവശ്യമായ IMF പിന്തുണ നിര്‍ത്തലാക്കുന്നതിലൂടെ അപകട സാധ്യതയിലാക്കുന്നു.
ബുദ്ധിമുട്ടുള്ളതും എന്നാല്‍ സുപ്രധാനവുമായ ഘടനാപരമായ പരിഷ്‌കരണ നടപടികള്‍ ഒഴിവാക്കാനും സാമ്പത്തിക സഹായത്തിനും പിന്തുണയ്ക്കും ഉഭയകക്ഷി പങ്കാളികളെ നോക്കുന്നതിനുപകരം ഐഎംഎഫിന്റെയും അതിന്റെ പിന്തുണാ പരിപാടിയുടെയും കഴിവ് കുറച്ചുകാണുന്നതില്‍ ശ്രീലങ്കയുടെ അതേ തെറ്റ് പാകിസ്ഥാന് ആവര്‍ത്തിക്കുന്നുവെന്നാണ് എഎന്‍ഐ റിപ്പോര്‍ട്ട് ചെയ്യുന്നത്.